13 lipca 2022 roku to wielki dzień dla każdego europejskiego entuzjasty lotów kosmicznych. W tym dniu swój inauguracyjny lot wykonała rakieta Vega C! Po dwóch przesunięciach startu o godzinę, pojazd w końcu oderwał się od ziemi o 15:13 czasu polskiego. Misja przebiegła według planu i cały ładunek został wypuszczony na docelowych orbitach.

Był to 21. lot rakiety z rodziny Vega. Po raz pierwszy w powietrze wzbiła się ulepszona wersja tego pojazdu, nazwana Vega C. Celem misji było wyniesienie kilku satelitów na orbitę, wypróbowanie w locie oraz kwalifikację rakiety do przyszłych – w pełni operacyjnych misji. Start ten operowany był przez Europejską Agencję Kosmiczną. Natomiast teraz pieczę nad przyszłymi jego startami obejmie przedsiębiorstwo Arianespace.

Po opuszczeniu Gujańskiego Centrum Kosmicznego, jako pierwszy swoją pracę wykonał stopień P120C na paliwo stałe, którego zadaniem jest (w tym przypadku) wyprowadzenie pojazdu z gęstych warstw atmosfery. Po 2,5 minutach lotu oddzielił się on od rakiety i uruchomiony został, napędzany tym samym paliwem, Zefiro-40.

Po kolejnych dwóch minutach byliśmy świadkami ponownego oddzielenia się stopni. Tym razem do akcji wkroczył Zefiro-9, również na paliwo stałe. Na precyzyjne orbity ładunek wysłał AVUM+, który jest jedynym członem rakiety napędzany paliwem ciekłym. Wykonał on podczas tej misji łącznie aż 5 odpaleń. Po dwóch, w T+01:24:06 oddzielił się satelita LARES-2, a po czterech wypuszczone zostały mniejsze CubeSaty.

W trakcie transmisji, podczas pracy członów na paliwo stałe, widzowie mogli zaobserwować niewielki odchył w trajektorii widoczny na wykresie prezentowanym w czasie startu. Wszystko powróciło do normy podczas pracy czwartego stopnia AVUM+.

Zanim ponownie obejrzymy Vegę C na stanowisku startowym, inżynierów czekać będzie wnikliwa analiza danych i usunięcie ewentualnych nieprawidłowości. Następna misja najnowszego europejskiego pojazdu planowana jest nie wcześniej niż w listopadzie 2022 roku.

Głównym ładunkiem misji i zarazem pierwszym, który został wysłany na orbitę przez rakietę Vega C, został satelita LARES 2 (LAser RElativity Satellite-2). Wybudowany dla Włoskiej Agencji Kosmicznej (ASI) obiekt nie posiada w sobie żadnych instrumentów ani systemów. LARES 2 to nic innego jak 42-centymetrowa kula, która jest następcą oryginalnego LARES-a wystrzelonego na orbitę w 2012 roku. Będzie ona monitorowana poprzez wiązki laserowe ze stacji naziemnej, a głównym zadaniem tego przedsięwzięcia jest pomiar efektu Lensego-Thirringa tj. zniekształcenia czasoprzestrzeni spowodowanego obrotem masywnego obiektu, w tym przypadku Ziemi. Obiekt wysłany w kosmos waży 295 kilogramów.

Przy okazji na szczycie rakiety znalazło się również sześć CubeSatów. Na przykład:

• AstroBio sprawdzi technologię wykrywania biomolekuł, co ma pomóc w monitorowaniu stanu zdrowia astronautów i poszukiwaniu śladów życia,
• Greencube zbada promieniowanie w wewnętrznym pasie Van Allena pod kątem uprawy roślin,
• Celesta służyć będzie do badania zwarć układu elektronicznego wywołanych przez energetyczne cząstki,
• ALPHA zajmie się zjawiskami związanymi z ziemską magnetosferą takimi jak zorze polarne oraz zademonstruje technologie łagodzące skutki promieniowania.

Ponadto na rakiecie umieszczono także CubeSaty Trisat-R oraz MTCube-2.

Rakiety o różnym udźwigu mają chronić suwerenny dostęp Europy do przestrzeni kosmicznej w każdym przedziale wagowym. Rakieta Vega C to druga lekka opcja w ofercie Arianespace i Europejskiej Agencji Kosmicznej. Europejczycy operują także Ariane 5, którą niedługo zastąpi szóstka oraz, jeszcze do niedawna, rosyjskim Soyuzem. Powrót Soyuza do Gujany Francuskiej, z uwagi na inwazję Rosji na Ukrainę, jest jednak mało prawdopodobny.

Vega C, produkowana łącznie przez 13 europejskich państw, o długości bliskiej 35 metrów, przewyższa zwykłą Vegę o około 5 metrów. Dzięki temu zapewnia większą przestrzeń ładunkową i aż o 800 kg większy udźwig (w przypadku Vegi jest to niecałe 1,5 tony na orbitę polarną). Składa się z czterech stopni, w tym trzech ulepszonych w stosunku do poprzedniczki:

• P120C, to wariant przyszłego bocznego boostera rakiety Ariane 6,
• Zefiro-40, który jest nowością,
• stary Zefiro-9, który położony jest na Zefiro-40, oraz
• AVUM+, czyli udoskonalony czwarty stopień. Zyskał on większą pojemność paliwa, którym jest niesymetryczna dimetylohydrazyna i tetratlenek diazotu.

Docelowo rakieta Vega C ma całkowicie zastąpić jej starszą siostrę. Zwiększoną wydajność, wszechstronność, wzrost udźwigu oraz zmniejszenie kosztów, przełoży się na większą konkurencyjność. W przyszłości planowane jest wprowadzenie Vegi E, pojazdu o jeszcze korzystniejszych parametrach. Zamiast czterech stopni, wyposażony będzie w tylko trzy: dwa na paliwo stałe i jeden całkowicie nowy element, kriogeniczny górny człon M10.

Jaka jest przyszłość Vegi C?

Arianespace za cel postawiło sobie co najmniej 4 starty na rok. Z najnowszych doniesień wynika, że w Arianespace szybko rośnie zakontraktowaną ilością lotów i aktualnie wynosi 7. W ramach następnego startu na orbitę mają polecieć zbudowane przez Airbus’a satelity Pléiades Neo 5 i 6. W przyszłości Vega C ma wynosić w kosmos pojazd Space Rider, czyli europejski statek wielokrotnego użytku służący do transportu kosmicznego.

Problemem rakiety Vega C może być fakt, że silnik stopnia AVUM+ jest produkowany na Ukrainie. Aktualnie w zapasie znajdują się jednostki napędowe wystarczające na starty co najmniej do końca 2023 roku. Jeżeli współpraca z Yuzhmash nie będzie mogła być kontynuowana, brane jest pod uwagę przyspieszenie rozwoju silnika M10 (tego, który ma być wykorzystywany przez Vegę E) lub też przejście na inny silnik.