Jak ogłosiła w piątek 10 grudnia Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), w aktualnie przygotowywanych przez NASA misjach Arcus i Gamow Explorer weźmie udział również Polska. Jest to skutek niedawnych negocjacji dotyczących udziału naukowców z naszego kraju w tych przedsięwzięciach, które prowadziła właśnie POLSA.

Podkreślmy, że mowa tutaj o propozycjach misji, które są w tej chwili opracowywane w ramach segmentu MIDEX (Medium-Class Explorers) programu NASA Explorers. Pierwszą z nich jest Arcus, która zajmie się ogólnie rzecz biorąc obserwacjami Wszechświata w zakresie promieniowania rentgenowskiego. Misja dostarczy wysokiej rozdzielczości obserwacje gorącego gazu zgromadzonego w galaktykach, gromadach galaktyk oraz w bliskim otoczeniu czarnych dziur i zagwarantuje polskim naukowcom udział w wysoce nowatorskich badaniach dotyczących rozkładu, ewolucji i składu chemicznego gorącej materii. Udział Polski w tym przypadku koordynować będzie prof. dr hab. Agata Różańska z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN.

Drugą propozycją jest projekt nazwany Gamow Explorer. Misja ta ma dostarczyć unikalnych obserwacji najodleglejszych błysków gamma w tzw. epoce rejonizacji, co umożliwi badanie procesów formowania pierwszych gwiazd i galaktyk we wczesnym Wszechświecie. Jak zatem widać, obie skupiają się na wysoko energetycznych zjawiskach w otaczającej nas przestrzeni. Tutaj udział naukowy naszego przemysłu koordynowany będzie przez prof. Włodzimierza Kluźniaka i dr hab. Krzysztofa Nalewajko z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN, a w samym zespole pracującym nad Gamow Explorer uczestniczą naukowcy z sześciu polskich uczelni i instytutów naukowych.

„Udało nam się zintegrować polski sektor kosmiczny i wspólnie przygotować ofertę dla NASA, która została przyjęta. Przed nami mnóstwo pracy, ale wyniki badań każdej z tych misji mogą przynieść przełomowe odkrycia dalekiego kosmosu”

Te słowa wypowiedział Grzegorz Wrochna, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

Jednak w jaki sposób Polska przyczyni się do realizacji opisanych wyżej misji? Nasze zadanie ma obejmować opracowanie i dostarczenie poszczególnych elementów instrumentów naukowych. Centralnym wykonawcą będzie Centrum Badań Kosmicznych PAN, które ma działać we współpracy z polskim przemysłem. Więcej o przyszłości obu misji dowiemy się za kilka/kilkanaście miesięcy, gdyż wyniki pierwszej fazy naboru będą znane w drugiej połowie 2022 roku. Start wybranej misji planowany jest natomiast na rok 2028.

Program NASA Explorers jest realizowany po to, aby osiągać cele naukowe z zakresu astrofizyki. Charakteryzuje się on umiarkowanymi kosztami, jednak ze względu na ich limity jest on podzielony na klasy takie jak SMEX (Small-Class Explorers) czy właśnie MIDEX. Aby misje te mogły zostać wyniesione w kosmos, NASA zapewnia dostęp do komercyjnych rakiet.

Nie jest to oczywiście jedyne warte wspomnienia wydarzenie ostatnich tygodni jeśli chodzi o polską branżę kosmiczną. Przykładowo dość niedawno na Międzynarodowym Kongresie Astronautycznym w Dubaju doszło do podpisania porozumienia Artemis Accords pomiędzy NASA a Polską Agencją Kosmiczną. Jest to międzynarodowe porozumienie o współpracy w ramach programu Artemis, które ustala wspólne podejście do cywilnej eksploracji i wykorzystania przestrzeni kosmicznej przez agencje państw będących sygnatariuszami tego dokumentu. Więcej informacji znajdziecie w naszym ostatnim artykule podsumowującym wydarzenia na naszym krajowym podwórku.